Collega-amateurhistoricus Richard van de Velde uit Beusichem heeft een onthullend artikel geschreven voor Nieuwsblad Geldermalsen dat vandaag is verschenen. Hij haalde begin vorige week al de landelijke pers met zijn ontdekking dat het oorlogsmonument in Enspijk op een van de plaquettes de naam van een SS’er had staan.
Het artikel in het Nieuwsblad Geldermalsen
In het artikel van vandaag meldt hij veel meer onvolkomenheden. Op het monument staan abusievelijk twee namen van omgekomen joodse zussen: Else Moser-Liebenfeld (geb. 24 februari 1874) en Meta Kan-Liebenfeld (geb. 26 maart 1875). De zussen waren al ver voor de oorlog naar Haarlem verhuisd. Beiden zijn in april 1943 in Sobibor omgebracht.
Op het monument zouden mensen moeten staan die op het moment van overlijden inwoner waren van de gemeente Geldermalsen of van de voormalige gemeenten Beesd, Buurmalsen, Deil of Geldermalsen. Uit onderzoek van Van de Velde blijkt dat minstens 22 personen hieraan niet voldoen. Ook zijn er naamfouten gemaakt: E. Berg moet zijn E. van den Berg, L.T. Brus moet zijn L.L. Brus en H.J. Versteeg moet zijn H.J. Versteegh.
Van de Velde vindt het nóg triester dat meerdere namen van oorlogsslachtoffers ontbreken. De meest in het oog lopende zijn: G. van Iterson uit Meteren en A. de Gram, T. Kruissen en C. de Bruin uit Geldermalsen.
Onthulling
In 1950 onthulde de toenmalige burgemeester Kolff het monument ter herinnering aan de oorlogsslachtoffers. Op het monument, met daarop een jongensfiguur van beeldhouwer Pieter Starreveld, staan tien namen van in WOII omgekomen inwoners uit de toenmalige gemeente Deil.
In 2003 benaderden lokale oud-Indiëgangers het gemeentebestuur (inmiddels heette de gemeente Geldermalsen) met het verzoek tot de oprichting van een gedenkteken voor hun gesneuvelde kameraden. Het verzoek vond gehoor. Het college koos voor een bredere aanpak, waarbij op het monument niet alleen gesneuvelde oud-Indiëgangers werden herdacht, maar ook in de oorlog omgekomen burgers, leden van het verzet, militairen, krijgsgevangenen, dwangarbeiders en eventueel militairen die in de nabije toekomst zouden sneuvelen tijdens VN-vredesmissies.
"Onder leiding van een streekarchivaris heeft uitvoerig onderzoek plaatsgevonden. Daarbij is niet alleen gebruik gemaakt van kennis en adviezen van het Nationaal Instituut voor Oorlogsdocumentatie, de Oorlogsgravenstichting en andere instanties, maar vooral ook van de nog aanwezige kennis van lokale amateurhistorici en inwoners", staat te lezen op de website Enspijk.info, betreffende dit gedenkteken. In 2008 is het monument uiteindelijk uitgebreid.
